การเลือกใช้อาหารสายยางให้เหมาะสมกับสถานการณ์ของผู้ป่วยการเลือกใช้อาหารทางสายยางให้เหมาะสมกับสถานการณ์ของผู้ป่วยเป็นกระบวนการที่ซับซ้อนและต้องคำนึงถึงหลายปัจจัย โดยเฉพาะ ความสามารถในการย่อยและการดูดซึมอาหาร และ ภาวะโรคประจำตัว
นี่คือหลักเกณฑ์หลักในการพิจารณาเลือกสูตรอาหารตามสถานการณ์ของผู้ป่วย:
🔬 เกณฑ์การเลือกอาหารสายยางตามสถานการณ์
สถานการณ์ของผู้ป่วย ลักษณะที่เหมาะสมของสูตรอาหาร ตัวอย่างประเภทสูตร
1. ระบบย่อยอาหารปกติ ต้องการสารอาหารครบถ้วนในรูปแบบโมเลกุลเต็มรูปที่ร่างกายย่อยได้เอง สูตรมาตรฐาน (Polymeric): มีโปรตีนเต็มรูป, คาร์โบไฮเดรตเชิงซ้อน เหมาะสำหรับผู้ป่วยส่วนใหญ่ที่ให้เข้ากระเพาะอาหาร
2. ระบบย่อยและดูดซึมบกพร่อง มีปัญหาเกี่ยวกับตับอ่อนหรือลำไส้ ทำให้ย่อยโปรตีนและไขมันได้ยาก สูตรโมเลกุลเล็ก (Elemental/Oligomeric): สารอาหาร (โดยเฉพาะโปรตีน) ถูกย่อยเป็นเปปไทด์หรือกรดอะมิโนเล็ก ๆ แล้ว ร่างกายสามารถดูดซึมได้ทันที
3. ผู้ป่วยเบาหวาน ต้องการควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดให้คงที่ สูตรเฉพาะสำหรับเบาหวาน: มีปริมาณคาร์โบไฮเดรตต่ำ หรือใช้คาร์โบไฮเดรตที่มีดัชนีน้ำตาลต่ำ และมักมีใยอาหารสูง
4. ผู้ป่วยโรคไต ต้องการควบคุมการได้รับโปรตีน เกลือแร่ (โซเดียม โพแทสเซียม ฟอสฟอรัส) และปริมาณน้ำ สูตรเฉพาะสำหรับโรคไต: มักมีโปรตีนต่ำ (ถ้ายังไม่ฟอกไต) และควบคุมเกลือแร่เข้มงวด
5. ภาวะขาดสารอาหารรุนแรง/แผลกดทับ ต้องการฟื้นฟูร่างกายอย่างเร่งด่วน หรือต้องการซ่อมแซมเนื้อเยื่อ สูตรโปรตีนสูง/พลังงานสูง: มีปริมาณโปรตีนและแคลอรีต่อปริมาตรที่สูงกว่าสูตรมาตรฐาน
6. ให้อาหารเข้าสู่ลำไส้เล็กโดยตรง (J-Tube) อาหารไม่ผ่านกระบวนการย่อยในกระเพาะอาหาร มักต้องใช้ สูตรโมเลกุลเล็ก หรือ สูตรเฉพาะโรค และต้องให้ในลักษณะ ต่อเนื่อง โดยใช้เครื่องปั๊ม
💡 ข้อควรพิจารณาเพิ่มเติมในการตัดสินใจ
ความทนทานต่ออาหาร (Tolerance): แม้สูตรจะถูกต้องตามโรค แต่หากผู้ป่วยมีอาการท้องเสีย ท้องอืด หรืออาเจียน ควรพิจารณาเปลี่ยนไปใช้สูตรโมเลกุลเล็ก หรือลดอัตราการไหล
ความข้นหนืดของอาหาร: ต้องเลือกสูตรที่มีความหนืดเหมาะสมกับขนาดของสายยางที่ใช้ เพื่อป้องกันการอุดตัน
สถานการณ์การฟื้นตัว: เมื่อผู้ป่วยมีอาการดีขึ้นแล้ว (เช่น พ้นภาวะวิกฤต) อาจมีการเปลี่ยนจากสูตรโมเลกุลเล็กกลับไปใช้สูตรมาตรฐาน เพื่อเตรียมความพร้อมของระบบย่อยอาหาร
คำแนะนำ: การตัดสินใจขั้นสุดท้ายในการเลือกสูตรอาหารต้องทำโดย นักโภชนาการและแพทย์ผู้รักษาเท่านั้น เพราะต้องมีการคำนวณความต้องการพลังงานและสารอาหารที่แม่นยำตามข้อมูลสุขภาพล่าสุดของผู้ป่วยค่ะ
